Economische ontwikkeling (3.1)
Wat wil de raad bereiken?
- Het bevorderen van een gezond ondernemingsklimaat in Beverwijk en versterken van de concurrentiekracht van het Beverwijkse en IJmondiale bedrijfsleven
- Ondersteunen van ondernemersinitiatieven met als resultaat een hogere organisatiegraad en het door ondernemers beter kunnen benutten van de economische kansen.
- Regionale samenwerking economische zaken met als resultaat effectiever economisch beleid en promotie en een IJmondiale economische groei.
Wat heeft het college daarvoor gedaan?
Aanjaagregeling Ondernemersklimaat
Voor de toedeling van de budgetten in de Aanjaagregeling Ondernemersklimaat heeft het college, op basis van het advies van de adviescommissie, in december 2021 een besluit genomen over de verdeling van de beschikbare middelen voor 2022. In de loop van 2022 bleek dat door omstandigheden niet alle aanvragers hun projecten geheel volgens aanvraag tot uitvoering konden brengen. Op basis van onderbouwde aanvragen tot aanpassing heeft het college in 2022 ingestemd met het gedeeltelijk anders uitvoeren en financieren van projecten.
Ondernemersfonds Nieuwe stijl
In 2022 hebben de ondernemers in samenspraak met de ambtelijke organisatie een plan opgesteld voor een langdurige samenwerking tussen gemeente en ondernemers middels een ondernemersfonds. Het voorstel voor samenwerking en het beschikbaar stellen van de middelen is eind 2022 door de raad goedgekeurd. De Stichting heeft een meerjarenplan opgesteld waarin activiteiten staan om het ondernemers- en vestigingsklimaat in Beverwijk te versterken. In de Stichting Ondernemersfonds zitten afgevaardigden van alle economische deelgebieden van Beverwijk, zoals het centrum, de bedrijventerreinen, maar ook de kleine winkelcentra, horeca en Wijk aan Zee. De samenwerking in een fonds bevordert ook de samenwerking tussen de ondernemers onderling. Zo zijn er bijvoorbeeld plannen om een gemeentebrede Sinterklaasintocht te organiseren.
Onderhouden ondernemerscontacten
Middels samenwerking met bestuursleden van het ondernemersfonds, middels de samenwerking met Stichting Centrum Beverwijk, de Vereniging van Eigenaren Beverwijk Centrum
(VvEBC) en Stichting Business Docks en Ondernemersvereniging IJmond worden ondernemerscontacten onderhouden. Ook is er individueel contact met ondernemers via het Startersloket Beverwijk en via het Ondernemersloket dat bemand wordt door Business Docks.
Centrum Beverwijk - invulling leegstaande panden, gastvrij en verbetering winkelaanbod, weekmarkt
Volgend uit de Visie Stadscentrum Beverwijk en de daarin opgenomen pijler Winkelprogramma hebben we ook in 2022, samen met de Vereniging van Eigenaren Beverwijk Centrum (VvEBC), ingezet op het vullen van leegstaande panden, gevel-uitstraling, verbetering van het bestaande winkelaanbod, als ook het aanpassen van huurtarieven en huurvormen. De door de VvEBC aangetrokken Matchmaker speelt een belangrijke rol bij het zoeken en begeleiden van potentiële nieuwe huurders.
Op de Beverwijkse weekmarkt heeft in 2022 een wisseling plaatsgevonden van de marktmeesters. Ook is bij de verkiezing van de leden van de marktcommissie een aantal nieuwe leden benoemd. In samenspraak met de gemeente werken alle partijen aan het verder versterken, ontwikkelen en promoten van de Beverwijkse weekmarkt.
Economische Samenwerking IJmond (ESIJ) - uitvoering 'Made in IJmond', maak- en onderhoudsindustrie (Techport), offshore wind
De Economische Samenwerking IJmond (ESIJ) is een samenwerking op economisch valk voor de drie IJmond gemeenten Velsen, Heemskerk en Beverwijk. Vanuit de ESIJ is uitvoering gegeven aan het ESIJ Jaarplan 2022. Dit plan bevat projecten voor onder meer de versterking van de maak- en onderhoudsindustrie en de haven/offshore-sector. Dit zijn voor Beverwijk en de IJmond economische focussectoren.
Concreet heeft de ESIJ heeft in 2021 financieel bijgedragen aan meerdere initiatieven van Techport, de Ondernemersvereniging IJmond (OV IJmond), Amsterdam IJmuiden Offshore Port (AYOP) en rondom de beoogde doorontwikkeling van SHIP. Ook is inhoudelijke betrokkenheid geweest bij de regionale invulling van het Just Transition Fund (JTF) - waarover hieronder meer - de planvorming rondom SHIP 2.0, de adviescommissie van AYOP als ook de voorbereidingen van de nieuwe Techport Meerjarenagenda.
De inzet en activiteiten van Techport zijn in 2022 gebaseerd op de Techport Meerjarenagenda 2019-2022. Vanuit de ESIJ is voor de realisatie van de ambities en projecten uit die agenda een meerjarige financiële beschikbaar gesteld. Met dat budget heeft Techport ook in 2022 weer de druk bezochte Techport Technologieweek kunnen organiseren. Dit promotie-event is bedoeld om jongeren, docenten, maar ook ouders in aanraking te brengen met wat technologie zoals te bieden heeft als het gaat om banen, opleidingen, etc. Met alle partijen moeten we ons inzetten om nu en op de lange(re) termijn te zorgen voor voldoende aanwas van geschikte personeel voor de IJmondiale maak- en onderhoudsindustrie.
Met het aflopen van de looptijd van de Meerjarenagenda in het achterhoofd is Techport in 2022 gestart met de voorbereidingen voor de agenda voor de komende jaren. Bij dit intensieve traject, waar ook een evaluatie onderdeel van uitmaakte, is de ESIJ zowel ambtelijk als bestuurlijk nauw betrokken.
• Behalve voor de promotionele inzet van Techport is de ESIJ-bijdrage 2022 ook gebruikt voor de inzet van de projectleider Werken en Innoveren en de bekostiging van de Techport-programma-manager. Het overige deel diende als dekking van de reguliere, lopende (kantoor)kosten van het Techport projectbureau.
Regionale positionering en profilering (MRA - NZKG)
Gemeentelijke betrokkenheid, regionale positionering en profilering van Beverwijk en de IJmond zijn belangrijk. In de dagelijkse praktijk doen we dit o.a. binnen de Metropoolregio Amsterdam (MRA), het Noordzeekanaalgebied (NZKG), de provincie Noord-Holland, maar ook richting het Rijk en Europa. Hiervoor werken we nauw en direct samen met verschillende regionale partners. Denk aan de ESIJ, andere IJmond-gemeenten, maar ook aan Techport, AYOP en de OV IJmond. Omdat we consistent economisch beleid belangrijk vinden richt het college zich daarbij vooral op de eerder genoemde voor Beverwijk en de regio belangrijke economische focussectoren.
In MRA-verband is o.a. ingezet op het opstellen van de MRA Verstedelijkingsstrategie; een document dat gedurende 2022, vanwege een nieuwe aanpak vanuit het Ministerie van Volks-huisvesting en Ruimtelijke Ordening , qua naamstelling is overgegaan in NOVEX-MRA (zie ook programma 8, Volkshuisvesting, ruimtelijke ordening en stedelijke vernieuwing.
In MRA-verband, in het Platform Economie wordt continue samengewerkt en afgestemd op het gebied van bedrijventerreinontwikkeling, lobby, internationalisering, digitalisering, verduurzaming, toerisme en recreatie, etc. Beverwijk neemt ambtelijk deel aan deze samenwerking. Als voorbeeld is er in 2022 een vraagraming voor de bedrijventerreinen opgesteld, zijn er middelen beschikbaar gesteld waarmee o.a. Techport een aanvraag kon doen bij de Groeifondsen, zijn er middelen beschikbaar gesteld voor het servicepunt Techniek Techport (onderdeel samenwerking House of Skills), er is regionaal samengewerkt aan informatie-uitwisseling op het gebied van duurzaam inkopen, duurzaam bouwen etc.
In samenwerking met het sociaal domein is in de arbeidsmarktregio Zuid-Kennemerland en IJmond samengewerkt aan het opstellen van een regionale doe-agenda onderwijs en arbeidsmarkt. Hierin staan alle activiteiten op het werkveld beschreven, zoals bv het toeleiden van mensen met een achterstand naar werk. ( zie ook sociaal domein)
Energietransitie, offshore wind en waterstof
De ontwikkeling van de nieuw aan te leggen windparken op zee raakt Beverwijk en de IJmond direct. De energietransitie en de doorontwikkeling van de offshorewind-sector bieden economische kansen voor het lokale bedrijfsleven voor bijvoorbeeld het beheer en onderhoud van de betreffende parken. Het is niet voor niets dat havens/offshore als focussectoren zijn benoemd in het regionaal economisch beleid en we daarbij nauw samenwerken met bijv. AYOP en Techport.
Vanuit Beverwijk volgen we om de regionale ontwikkelingen rondom waterstof op de voet. Enerzijds vanuit de economische mogelijkheden die waterstof zou kunnen betekenen, maar anderzijds ook vanwege de ruimtelijke- en milieukundige impact die ermee samenhangt.
Duurzaamheid
In 2021 is gestart met het opzetten van een nieuw gemeentelijk programma Duurzaamheid. Dit gebeurt in directe samenwerking met veel betrokken partijen, zowel intern als extern. Economie is één van de pijlers van het gemeentelijk programma Duurzaamheid. Het faciliteren en uitvoeren van activiteiten en/of projecten gebeurt in nauwe samenspraak met veel betrokken partijen, zowel intern als extern.
Wat is niet gerealiseerd en waarom niet?
Centrumaanpak toepassen in andere hoofdwinkelstructuur gebieden
De aanpak voor het Beverwijkse centrum is zo gemaakt dat deze in principe ook toegepast kan worden in andere gebieden in de stad. Vanwege de corona-uitbraak, maar ook gewijzigde prioriteiten en beperkte ambtelijke capaciteit is de centrumaanpak nog niet in alle gebieden ingezet.
Wat is extra gerealiseerd en waarom?
Just Transition Fund (JTF)
In samenwerking met o.a. de provincie, het Rijk en verschillende vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven, onderwijs, bewoners, etc. is in 2022 veel aandacht besteed in de verdere planvorming en voorbereiding rond de IJmondiale inzet voor het Just Transition Fund (JTF).
De Europese Unie heeft het JTF opgericht om regionale clusters in Europa te ondersteunen bij de transitie naar een duurzame industrie. Nu leunen deze clusters nog sterk op fossiele brandstoffen. Dat moet veranderen. De IJmond is zo’n cluster vanwege Tata Steel. De keuze van het bedrijf voor de overstap naar waterstof voor groen en gezond staal is hierbij relevant.
Vanuit het fonds is voor de regio IJmond een bedrag van € 58,5 miljoen gereserveerd. JTF is een vliegwiel, bedoeld om al voorgenomen inzet, investeringen en/of innovaties een extra zetje te geven. Het gaat hier om investeringen in fysieke innovatie- en infrastructuurprojecten en in arbeidsmarkt-initiatieven. De middelen vanuit het JTF zijn bedoeld als cofinanciering. Dat betekent dat de regio ook zelf moet investeren in de opgaven. Dit kan gaan om overheidsinvesteringen, maar nadrukkelijk kan de cofinanciering ook door bijvoorbeeld het bedrijfsleven worden ingebracht.
Het uiteindelijk doel is dat de JTF-middelen en de bijbehorende uitvoering van projecten op meerdere gebieden winst opleveren.
1. Het draagt bij aan de versnelde uitvoering van de energietransitie in de regio.
2. Het brengt nieuwe economische kansen en technische (product)innovaties tot stand.
3. En het creëert kansen voor de ontwikkeling van de regionale werkgelegenheid.
4. Een voordeel van het JTF voor de IJmond is ook dat het een steun in de rug kan zijn om de leefbaarheid en luchtkwaliteit in onze regio te verbeteren.
Begin december 2022 vond een brede startbijeenkomst van het JTF IJmond plaats, waarvoor veel partijen waren uitgenodigd en mogelijke aanvragers geïnformeerd werden over de laatste details rond de mogelijkheden van het JTF-programma, het indienen van aanvragen, bijbehorende procedures, etc. De sessie was bedoeld om initiatiefnemers zo goed mogelijk voor bereiden op de openstelling van de eerste tranche van het fonds die gepland is op 23 januari 2023.
ROM InWest - informatiebijeenkomst ondernemers
In het najaar van 2021 zijn de drie IJmond-gemeenten toegetreden tot de ROM InWest. De ROM is een Regionale Ontwikkelingsmaatschappij bedoeld om de economie in een regio extra te stimuleren en heeft daartoe middelen om te investeren in bedrijven en ook om bedrijven leningen te vertrekken. Ook heeft een ROM een afdeling Regelingen die bedrijven ondersteunt bij Business Development en bij het toe leiden naar of uitvoeren van rijksregelingen, zoals bijvoorbeeld de Corona Overbruggingslening (COL). Een ROM doet verder aan acquisitie, het acquireren van bedrijven naar een regio.
Onderdeel van de oprichting is het creëren van twee fondsen, een MKB Innovatiefonds met een omvang van € 60 miljoen en een Transitiefonds gericht op grote projecten op het gebied van circulaire economie en energietransitie met een beoogde omvang van € 100 miljoen.
Doel van de fondsen is om onder meer een bijdrage te leveren aan het schoner, innovatiever en duurzamer maken van onze regio. Deze investeringen kunnen zorgen voor meer groene bedrijven, innovatie en meer werkgelegenheid. Doordat ROM InWest o.a. samenwerkt met Invest-NL, private investeerders en ook Europese middelen kan aanspreken, kan zij een hefboom creëren op de inbreng van het geld.
Eind januari 2022 is in samenwerking met ROM InWest en o.a. de OV IJmond een IJmondiale informatiebijeenkomst georganiseerd om het bedrijfsleven in de regio te informeren over het nieuwe organisatie met haar fondsen. Dit ging enerzijds over het hoe en waarom van ROM InWest, maar nog belangrijker, de mogelijkheden die haar fondsen te bieden heeft bij de financiering van business op het gebied van Innovatie (MKB-Innnovatiefonds) Transitie (Transitiefonds) voor de overgang naar circulaire economie of de energietransitie.
Ondersteuning ondernemers - stijgende (energie)kosten: energiescans
Eind februari 2022 ontstond door het uitbreken van de Oekraïne-oorlog een nieuwe mondiale crisissituatie. De gevolgen van de oorlog werden ook heel snel maatschappelijk en economisch voelbaar en niet alleen in de Oekraïne en Rusland, maar wereldwijd. Door de levering van energie (olie en gas) en de vrije doorgang van voedsel (bijv. graantransporten) als een drukmiddel/wapen te gebruiken, leidde de handelwijze van Rusland al snel in 2022 tot een grote economische impact in de rest van de wereld. De sociaal-maatschappelijke consequenties waren en zijn enorm. Sterk stijgende energie- en voedselprijzen leiden tot toenemende kosten, hoge inflatie en voor veel inwoners en bedrijven die in directe financiële problemen komen.
Door onder meer het Rijk zijn hiervoor diverse steunmaatregelen en regelingen in gang gezet. Het geven van directe financiële steun is voor een gemeente niet te realiseren en/of te financieren. We wilden echter wel doen wat we wel konden. Zo is in overleg bijv. ingezet op het verruimen en verbreden van het aanbod van energiescans voor ondernemers. Daarbij wordt direct samengewerkt met Greenbiz en is het werkgebied voor de scans verbreed van de bedrijventerreinen naar ook de detailhandel en horeca. De scans kunnen hen helpen om besparingsmaatregelen in beeld te laten brengen en deze ook daadwerkelijk snel uitgevoerd te krijgen. Naast de milieuwinst levert dit voor de ondernemers ook een directe besparing op in hun zakelijke energiekosten.
De beschikbaarheid en het aanbieden van de energiescans stond ook centraal tijdens het bezoek van de EZ-wethouders aan een aantal bedrijven tijdens de Dag van de Ondernemer op 18 november 2022.